RKF (1915-1940) – Katholiek voetbal in Nederland

In 1915 wordt in Den Bosch de RKVB (Roomsch Katholieke Voetbalbond) opgericht. Het is de eerste bond die geheel los staat van de neutrale NVB en de regionale bonden die daaronder vallen. De oprichting van een katholieke bond komt echter niet uit de lucht vallen. De sterk groeiende belangstelling voor voetbal maakt dat de sport inmiddels belangrijk genoeg is om opgenomen te worden in de verzuilde samenleving.

Tot ongeveer 1910 was dit geen issue. Voetbal werd voornamelijk beoefend door de bovenlaag van de samenleving en die was veel minder vatbaar voor de beknellende band van de verzuiling. Bovendien was voetbal als sportbeweging simpelweg niet belangrijk genoeg. Vanaf de periode rond de eeuwwisseling ontstonden er wel mondjesmaat katholieke clubs, maar deze speelden – voor zover de in de competitie uitkwamen – gewoon mee in de rangen van de NVB.
Vanaf 1915 wordt dat dus anders. Het bisdom Den Bosch is 1915 de eerste en daarna volgen in rap tempo Breda (1915), Utrecht (1916), Limburg (1917) en Haarlem (1921). Deze omarming van de voetbalsport door de katholieke geestelijkheid was echter geen keuze uit liefde voor de sport. Uiteraard was de sport geliefd onder een deel van de kerkleiding, maar het ontstaan van een katholieke voetbalbeweging was vooral ingegeven uit defensieve motieven. Het voetbal was te groot en te belangrijk geworden om het op zijn beloop te laten.

Het was zaak om de achterban te organiseren binnen eigen gelederen. Immers, contacten met niet-katholieken moesten zo veel mogelijk voorkomen worden. En bovendien was voetballen in vergelijking tot veel andere vormen van vrijetijdsbesteding nog relatief onschuldig. Toch was niet iedereen daarvan direct doordrongen. In de eerste jaren waren veel hooggeplaatste katholieken met name tegen de uitwassen van het voetbal: prestatiedrang, sportverdwazing en verafgoding zouden de goede katholiek schade berokkenen. Vanaf 1920 verstommen die geluiden langzaam en wordt voetbal vooral vanuit de parochies juist gepropageerd, want voetbal werd ontdekt als een uitstekend middel om de eigen achterban te binden. Het gevolg was dat vooral op het platteland de clubs uit de grond blijven schieten, ook al omdat daar de terughoudendheid om aansluiting te zoeken bij de neutrale bond groter was.

En niet zonder succes. Geen enkele andere confessionele of levensbeschouwelijke voetbalbond was zo groot en sterk georganiseerd als de katholieke. Dat laat onderstaand kaartje ook duidelijk zien. Niet verrassend is de verspreidingsgraad in het vrijwel volledig katholieke Limburg (RKLVB, groen) het meest geconcentreerd. Slechts een handjevol clubs (waaronder MVV en VVV) bleven na de oprichting van de RKLVB in de neutrale NVB spelen. Ook in de overheersend katholieke streken Noord Brabant en zuidelijk Gelderland was de clubdichtheid groot, maar de sterkte van de RKF is juist goed af te lezen aan de vrijwel landelijke dekking. Slechts de “biblebelt” vanaf de Zeeuwse en Zuid Hollandse eilanden via zuidoostelijk Zuid Holland, noordelijke Betuwe, westelijke Veluwe naar de kop van Overijssel is vrijwel vrij van katholieke clubs. Ook in het noorden van het land zijn de clubs (behoudens zuidoost Drenthe en zuidoost Groningen dun gezaaid.

De gegevens voor de kaart zijn gebaseerd op de Sportdatabank van het Huygens instituut.

katholiek kaartje1

Open de kaart in Google Maps

De wijze waarop de competities werden ingericht kende zeker in het begin jaarlijks wijzigingen. Het is soms een ware puzzel over hoe de kampioen wordt bepaald. In 1919 worden er voor het eerst om het “landskampioenschap” gespeeld. Daarvoor was er na afloop van de competitie een tweestrijd tussen de kampioenen van Den Bosch en Breda die in 1916 en 1917 gewonnen wordt door Bredania. In 1918 werd er niet gespeeld om het kampioenschap. Daarom begint onderstaand overzicht in 1919. Onder de ranglijsten is per seizoen aangegeven hoe de landskampioen werd bepaald.

Voor de ranglijsten is gebruik gemaakt van het boekwerk van Jan Boekhoudt: Eindstanden RK Voetbal 1916-1940

RKVB 1918-1919
1Valkenburg2200430
2Wilhelmina (Tilburg)2011112
3Achilles (Hengelo)2011113
RKF 1919-1920
1Wilhelmina (Tilburg)3210575
2Sittard3111365
3RKZV (Zwolle)2101264
4Vitesse (Gennep)2002038
RKF Overgangsklasse 1920-1921
1MULO (Helmond)14833193017
2BFC (Den Bosch)14662182114
3Juliana (Spekholzerheide)1364316 *1812
4Sparta (Bleijerheide)1455413 *1812
5Valkenburg14527121522
6Sittard14347101017
7Wilhelmina (Tilburg)1342781426
8Union (Nijmegen)142664 *1521
RKF 1921-1922
RKTVV (Tilburg)
Bleijerheide
RKF 1922-1923
1Valkenburg43016117
2PVC (Utrecht)41123108
3Olympia (Dongen)41123814
RKF Eerste klasse 1923-1924
1Sittard141022222820
2RKMSV (Maastricht)14833192713
3Valkenburg14635152117
4Constantia (Venlo)14635152322
5Chèvremont14626142526
6MULO (Helmond)14518112624
7Kimbria (Maastricht)1441992536
8Caesar (Beek, LB)14311071637
RKF 1924-1925
Voorronde Noord
1Volharding (Deventer)4220642
2HBC (Heemstede)4031345
3PVC (Utrecht)4031323
Voorronde Zuid
1MULO (Helmond)43107123
2TAC (Tegelen)4211583
3Eindhovia (Eindhoven)40040317
Finale
1MULO (Helmond)2110343
2Volharding (Deventer)2011134
RKF 1925-1926
Voorronde Noord
1PVC (Utrecht)431071711
2HBC (Heemstede)403131214
3Volharding (Deventer)402221115
Voorronde Zuid
1RKTVV (Tilburg)2110362
2Kimbria (Maastricht)2011126
Finale
1PVC (Utrecht)2200453
2RKTVV (Tilburg)2002035
RKF 1926-1927
Voorronde Noord
1Wilskracht (Amsterdam)2200441
2Graaf Willem II (Den Haag)2002014
3Volharding (Deventer)0000000
Voorronde Zuid
1MULO (Helmond)2200452
2Valkenburg2002025
Finale
1MULO (Helmond)2110395
2Wilskracht (Amsterdam)2011159
RKF 1927-1928
Voorronde Noord
1Wilskracht (Amsterdam)4310783
2NEO (Borne)4112346
3Lisse4103269
Voorronde Zuid
1Venlo3201494
2Wilhelmina (Weert)3102249
Finale
1Wilskracht (Amsterdam)2110343
2Venlo2011134
RKF 1928-1929
Voorronde Noord
1VVZ (Zaandam)4310773
2Achilles (Hengelo)411231113
3PVC (Utrecht)410321113
Voorronde Zuid
1MULO (Helmond)2110394
2OVC (Ophoven)2011149
Finale
1MULO (Helmond)2200441
2VVZ (Zaandam)2002014
RKF 1929-1930
1RKTVV (Tilburg)8602123015
2DHL (Delft)8503103417
3Caesar (Beek, LB)831471723
4PVC (Utrecht)822461529
5PH (Almelo)812541935
RKF 1930-1931
1RKTVV (Tilburg)8611132811
2DHL (Delft)8431113113
3Caesar (Beek, LB)840482023
4HMS (Zuilen)812541728
5NEO (Borne)81254930
IVCB 1931-1932
1Caesar (Beek, LB)2110362
2TYBB (Haarlem)9513111319
3MULO (Helmond)740281510
4Santpoort621351413
5SDOUC (Ulft)611431014
ICVB 1932-1933
Oostelijke voorronde
1SDOUC (Ulft)2110353
2Achilles (Hengelo)2011135
Westelijke voorronde
1DHL (Delft)3201488
2Volendam3102288
Zuidelijke voorronde
1Wilhelmina (Weert)42206147
2Valkenburg413051311
3Kolping (Helmond)40131918
Finale
1Wilhelmina (Weert)43016139
2DHL (Delft)411231311
3SDOUC (Ulft)41123814
IVCB 1933-1934
Oostelijke voorronde
1SDOUC (Ulft)32014106
2Vosta (Enschede)31022610
Westelijke voorronde
1Volendam32014116
2DHL (Delft)31022611
Zuidelijke voorronde
1Valkenburg2110376
2RKTVV (Tilburg)2011167
Finale
1Valkenburg43016106
2Volendam42024118
3SDOUC (Ulft)41032815
IVCB 1934-1935
1Volendam8530133112
2Kerkrade8512112519
3HBC (Heemstede)841392020
4Kolping (Helmond)822461724
5SDOUC (Ulft)80171826
IVCB 1935-1936
1Brabantia (Eindhoven)8431113024
2Volendam8503103115
3De Treffers (Groesbeek)831471519
4Spartaan (Rotterdam)822461826
5RKNAC (Bleijerheide)822462030
IVCB 1936-1937
1Brabantia (Eindhoven)860212268
2VVA (Nieuwendam)841392320
3HBC (Heemstede)832382221
4RKVVL (Maastricht)832381518
5De Treffers (Groesbeek)811631231
IVCB 1937-1938
1Volendam8422102316
2Brabantia (Eindhoven)841392620
3Vosta (Enschede)831471919
4HBC (Heemstede)831472324
5VVH (Heerlen)831471628
IVCB 1938-1939
1Spartaan (Rotterdam)8341101610
2Kerkrade833291912
3Vosta (Enschede)832381315
4VVA (Nieuwendam)832381216
5Schijndel821551118
IVCB 1939-1940
1HBC (Heemstede)21012107
2Quick (Oldenzaal)21012710

Opmerkingen
1919-1920: De wedstrijden werden gespeeld volgens een onnavolgbaar afvalsysteem. De finalewedstrijd ging tussen Wilhelmina en sittard, waarbij Wilhelmina ne verlenging met 3-2 won.
1920-1921: De RKF stelde voor dit seizoen één overgangsklasse in in het zuiden, die – anders dan de naam doet vermoeden – als hoogste afdeling werd beschouwd. De winnaar van deze overgangsklasse was daarmee automatisch landskampioen. Sparta, Wilhelmina en Union kregen punten in mindering.
1921-1922: Er waren dit seizoen twee overgangsklassen. Omdat de competitie uit liep, was er geen ruimte meer voor het spelen van kampioenswedstrijden tussen de kampioenen RKTVV en Bleijerheide.
1922-1923: Er waren dit seizoen drie overgangsklassen, waarvan de kampioenen in een onderlinge competitie speelden om de landstitel.
1923-1924: De RKF stelde een eerste klasse in (volledig bestaande uit Limburgse clubs). De winnaar van deze eerste klasse was daarmee automatisch landskampioen.
1924-1925: De kampioenen van de eerste klasse en de vijf overgangsklassen speelden om het landskampioenschap.
1925-1926: De kampioenen van de twee eerste klassen en de vijf overgangsklassen speelden om het landskampioenschap.
1926-1927: De kampioenen van de twee eerste klassen en de drie overgangsklassen speelden om het landskampioenschap. Volharding (Deventer) trok zich terug.
1927-1928: De kampioenen van de twee eerste klassen en de vijf overgangsklassen speelden om het landskampioenschap.
1928-1929: De kampioenen van de twee eerste klassen en de vijf overgangsklassen speelden om het landskampioenschap.
1929-1930: De kampioenen van de vijf eerste klassen speelden om het landskampioenschap.
1930-1931: De kampioenen van de vijf eerste klassen speelden om het landskampioenschap.
1931-1932: De naam van de competitie is gewijzigd in IVCB (Interdiocesane Voetbal Competitie Bond). De overkoepelde organisatie blijft de RKF, maar deze is dan nog slechts belangenbehartiger en geen organisator van de competities. Omdat de kampioen van de eerste klasse A heel laat bekend was speelden eerst de vier overige kampioenen een competitie. TYBB en MULO eindigden daarbij met evenveel punten bovenaan, waarna TYBB de beslissingswedstrijd met 2-0 won. Om het kampioenschap van Nederland speelde TYBB vervolgens tegen de kampioen van 1A (Caesar) om de landstitel. Na een 5-1 zege voor Caesar in Beek en een 1-1 gelijkspel in Haarlem mocht Caesar zich na slechts twee wedstrijden landskampioen noemen.
1932-1933: De kampioen van de zeven eerste klassen speelden om het landskampioenschap.
1933-1934: De kampioen van de zeven eerste klassen speelden om het landskampioenschap.
1934-1935 / 1938-1939: De kampioenen van de vijf eerste klassen speelden om het landskampioenschap.
1939-1940: Door de oorlogsomstandigeheden konden in het zuiden de kampioenswedstrijden niet meer gespeeld worden. De winnaar van de tweestrijd tussen HBC en Quick werd daarom uitgeroepen tot landskampioen.